Trong những năm gần đây, làn sóng sa thải bởi AI đã trở thành mối quan ngại lớn khi trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng phát triển và thâm nhập vào mọi lĩnh vực, từ công nghệ, y tế đến sản xuất và dịch vụ. AI không chỉ mang lại những tiện ích vượt bậc mà còn đặt ra câu hỏi quan trọng: Liệu trí tuệ nhân tạo có thực sự là nguyên nhân gây ra làn sóng sa thải lớn? Nhiều người lo sợ rằng khi máy móc thông minh thay thế con người, hàng triệu việc làm sẽ biến mất. Nhưng thực tế có đúng như vậy không, hay đây chỉ là một nỗi sợ bị phóng đại?.

Theo dữ liệu từ Intellizence và CNN, hơn 5.700 công ty đã sa thải hàng loạt trong năm 2024, với hơn 190 doanh nghiệp tiếp tục cắt giảm sau đó. Liệu đây có phải dấu hiệu cho thấy AI đang định hình lại thị trường lao động?

AI Đang Thay Đổi Thị Trường Việc Làm Như Thế Nào?

Sự Bùng Nổ của Công Nghệ AI

Sự xuất hiện của ChatGPT và thị trường lao động đã mở ra một kỷ nguyên mới. Các công cụ AI không chỉ dừng lại ở việc xử lý văn bản hay trả lời câu hỏi mà còn thâm nhập vào mọi khía cạnh của công việc, từ phân tích dữ liệu, lập kế hoạch đến sáng tạo nội dung. Microsoft tích hợp AI vào hệ sinh thái Office, Amazon dùng nó để tối ưu hóa logistics, còn Google đẩy mạnh AI trong tìm kiếm và quảng cáo.

Workday, một công ty chuyên về quản lý nhân sự, đã công bố sa thải 1.750 nhân viên – khoảng 8,5% lực lượng lao động – để tập trung vào tự động hóa bằng AI. CEO Carl Eschenbach giải thích đây là bước đi chiến lược nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của khách hàng về công nghệ thông minh. Điều này cho thấy tác động của AI đến việc làm không chỉ là lý thuyết mà đã trở thành hiện thực rõ ràng.

Làn Sóng Sa Thải và Vai Trò của AI

Không chỉ Workday, Meta – dưới sự dẫn dắt của CEO Mark Zuckerberg – cũng cắt giảm 3.000 nhân viên, tương đương 5% tổng lực lượng lao động. Mục tiêu? Tăng cường ứng dụng AI trong quảng cáo và trải nghiệm người dùng. Tương tự, Dropbox sa thải 20% nhân sự trong các bộ phận dễ tự động hóa, trong khi IBM giảm hàng trăm vị trí hỗ trợ khách hàng để thay bằng chatbot AI.

Theo Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF), khoảng 41% doanh nghiệp toàn cầu dự đoán sẽ thu hẹp quy mô nhân sự trong 5 năm tới do sự phát triển của AI. Saadia Zahidi, Giám đốc Điều hành WEF, nhận định: “AI đang định hình lại cách chúng ta làm việc, nhưng đồng thời cũng tạo ra những thách thức lớn về việc làm.” Vậy, liệu đây có phải dấu hiệu cho thấy AI đang “cướp việc” của con người?

Đọc thêm: Lập Trình Viên Học Dùng AI Hoặc Bị Sa Thải

AI Có Thật Sự Là “Kẻ Phá Hoại” Việc Làm?

Góc Nhìn Từ Các Chuyên Gia

Không phải ai cũng đồng ý rằng AI có thật sự gây ra làn sóng sa thải lớn. Oliver Shaw, CEO của nền tảng phần mềm lập kế hoạch Orgvue, cho rằng: “AI không phải là kẻ thay thế hoàn toàn con người, mà là một yếu tố buộc chúng ta thích nghi với cách làm việc mới.” Ông nhấn mạnh rằng các đợt sa thải đôi khi xuất phát từ yếu tố kinh tế như suy thoái hoặc chi phí vận hành, chứ không chỉ do AI.

Viện McKinsey Global cung cấp một góc nhìn lạc quan hơn. Báo cáo của họ dự đoán rằng AI có thể thay thế 85 triệu việc làm vào giữa thập kỷ này, nhưng đồng thời tạo ra 97 triệu cơ hội từ AI trong các lĩnh vực như khoa học dữ liệu, lập trình AI và tiếp thị kỹ thuật số. Điều này cho thấy tác động của AI đến việc làm không chỉ tiêu cực mà còn mở ra những cánh cửa mới cho những ai sẵn sàng học hỏi.

Thực Tế Đằng Sau Các Con Số

Dữ liệu từ CNN chỉ ra rằng làn sóng sa thải không chỉ giới hạn ở ngành công nghệ. Các lĩnh vực như truyền thông, tài chính, sản xuất và bán lẻ cũng chịu ảnh hưởng nặng nề. Ví dụ, Amazon cắt giảm hàng nghìn nhân viên trong mảng logistics – nơi tự động hóa đã phát triển từ lâu trước khi ChatGPT ra đời. Điều này chứng minh rằng tác động của AI đến việc làm chỉ là một phần của bức tranh lớn hơn, bao gồm cả biến động kinh tế và xu hướng tự động hóa nói chung.

Cơ Hội và Thách Thức Từ AI

Cơ Hội Mới Trong Kỷ Nguyên AI

Dù gây tranh cãi, AI cũng mang đến cơ hội từ AI không thể phủ nhận. Các công cụ như ChatGPT, Grok 3, và Google Bard không chỉ thay thế lao động thủ công mà còn hỗ trợ con người làm việc hiệu quả hơn. Trong marketing, AI giúp phân tích hành vi khách hàng, tạo nội dung cá nhân hóa và tối ưu hóa chiến dịch. Trong lập trình, nó hỗ trợ viết code nhanh chóng, phát hiện lỗi và tăng tốc phát triển sản phẩm.

WEF dự báo rằng các ngành nghề liên quan đến dữ liệu và AI sẽ bùng nổ trong tương lai gần. Những vị trí như chuyên gia phân tích dữ liệu, nhà phát triển AI hay quản lý chiến lược kỹ thuật số sẽ trở thành “vàng ròng” trên thị trường lao động. Đây chính là cơ hội từ AI dành cho những ai biết tận dụng công nghệ này.

Thách Thức Đối Với Người Lao Động

Tuy nhiên, không phải ai cũng sẵn sàng đón nhận sự thay đổi. Những công việc lặp lại như nhập liệu, xử lý đơn hàng hay hỗ trợ khách hàng cơ bản đang dần bị AI thay thế. IBM từng cắt giảm hàng trăm nhân viên hỗ trợ để triển khai chatbot, trong khi Dropbox loại bỏ các vị trí quản lý tài liệu có thể tự động hóa. Điều này đặt ra thách thức lớn: nếu không nâng cấp kỹ năng, người lao động sẽ bị tụt lại.

Theo McKinsey, khoảng 375 triệu người trên toàn cầu cần học kỹ năng mới để thích nghi với sự thay đổi do AI mang lại. Đây là lời cảnh báo rõ ràng về tác động của AI đến việc làm trong dài hạn.

Vai Trò của Giáo Dục và Đào Tạo

Để đối phó với thách thức này, giáo dục và đào tạo đóng vai trò then chốt. Các khóa học về AI, lập trình, và dữ liệu lớn đang được mở rộng trên khắp thế giới. Ví dụ, Microsoft đã triển khai chương trình đào tạo kỹ năng số cho hàng triệu người, trong khi Google cung cấp các khóa học miễn phí về máy học. Đây là những bước đi thiết thực để giúp người lao động tận dụng cơ hội từ AI.

Làm Thế Nào Để Sống Sót Trong Kỷ Nguyên AI?

Nâng Cao Kỹ Năng Cá Nhân

Để tránh bị cuốn vào làn sóng sa thải, người lao động cần đầu tư vào các kỹ năng mà AI khó thay thế: sáng tạo, trí tuệ cảm xúc, và khả năng giải quyết vấn đề phức tạp. Oliver Shaw nhấn mạnh: “AI có thể xử lý dữ liệu nhanh chóng, nhưng nó không thể thay thế sự đồng cảm hay khả năng lãnh đạo của con người.”

• Học cách sử dụng công cụ AI như ChatGPT hoặc Notion AI để tăng năng suất làm việc.
• Tham gia các khóa học trực tuyến về AI trên Coursera, Udemy.
• Xây dựng thương hiệu cá nhân trên LinkedIn để nổi bật trong mắt nhà tuyển dụng.

Vậy, AI có thật sự gây ra làn sóng sa thải lớn? Câu trả lời không đơn giản là “có” hay “không”. AI vừa là mối đe dọa vừa là cơ hội từ AI, tùy thuộc vào cách chúng ta tiếp cận nó. ChatGPT và thị trường lao động đang chứng minh rằng công nghệ này không chỉ “cướp việc” mà còn tạo ra những vai trò mới, đòi hỏi sự thích nghi từ cả cá nhân lẫn doanh nghiệp.

Thay vì lo sợ, hãy coi AI là một người đồng hành. Những ai biết tận dụng sức mạnh bất kỳ công cụ AI sẽ không chỉ sống sót mà còn phát triển mạnh mẽ trong kỷ nguyên này. Nếu bạn đang tìm kiếm hay tuyển dụng liên quan đến công nghệ đừng ngần ngại liên hệ HR1Tech nhé!

Nguồn: Dantri